Skutkiem zawarcia umowy przelewu jest zmiana (przeniesienie) wierzytelności ze zbywcy (dotychczasowego wierzyciela) na nabywcę (nowego wierzyciela). Tranzakcja tego typu, nazywana jest zresztą często potocznie jako „sprzedaż wierzytelności” lub „sprzedaż długu”, jest w swej istocie transakcją rozporządzającą, podobną do umowy przenoszącej własność, czyli prawo do rzeczy (prawo rzeczowe).
Jaki proces dzieje się między przelewem (umową przelewu) a tranzakcjami, mającymi na celu wykreowanie obowiązku do jego dokonania? Polskie prawo cywilne podąża ze względów praktycznych jako regułę dla transakcji zobowiązujących do wykonania przelewu, idąc za rozwiązaniami francuskiego Kodeksu Napoleona, wywołanie przez nie skutku zarówno zobowiązującego jak i rozporządzającego. Odbiciem tego jest norma z art. 510 par. 1 kodeksu cywilnego. Wskazane tam umowy (lista jest otwarta) przenoszą wierzytelność na nabywcę (kupującego, obdarowanego itd.), o ile odmiennie nie nakazują przepisy szczególne albo jeżeli inaczej nie postanowiły same strony umowy.
Tak zwana samoistna tranzakcja przelewu jest natomiast unormowana w paragrafie drugim wspomnianego artykułu 510 kodeksu. Gdy przelew ma kształ „wykonawczy” w stosunku do wcześniej zawartej umowy (np. transakcji sprzedaży wierzytelności przyszłej albo warunkowej) lub do zobowiązań wynikających z innych zdarzeń (np. czyn niedozwolony (art. 415 k.c.), bezpodstawne wzbogacenie (art. 410 k.c.)), kodeks cywilny nazwał go przyczynowy (kauzalny). Kauzalność polega na tym, iż przelew jest ważny (przenosi wierzytelność) o ile istnieje wyżej wskazane wcześniejsze zobowiązanie .
